गर्मी मैसममा कसरी सुक्षित रहने ?

गर्मी मौसममा सुरक्षित रहनका लागि तलका उपायहरू पालना गर्न सकिन्छ:

1. धेरै पानी पिउनुहोस् – शरीरमा पानीको कमी हुन नदिन दिनभर पानी, जुस, सूप आदि पिउनुहोस्।

2. धुपबाट जोगिनुहोस् – दिउँसो १० बजे देखि ३ बजे सम्मको कडा घाममा बाहिर ननिस्कनुहोस्, यदि निस्कनै परे टोपी, छाता वा सनग्लास लगाउनुहोस्।

3. हल्का कपडा लगाउनुहोस् – पातलो, खुकुलो, हल्का रङको कपडा लगाउनुहोस् जसले घाम कम सोस्छ।

4. चिसो ठाउँमा बस्नुहोस् – सकेसम्म फ्यान, कूलर वा एयर कन्डिसन भएको ठाउँमा बस्ने प्रयास गर्नुहोस्।

5. गर्मी लाग्ने खाना र पेय पर्दार्थबाट बच्नुहोस् – अत्यधिक मसलेदार खाना, धेरै चिनी भएको पेय र मदिरा नखानुहोस्।

6. स्वास्थ्यको ख्याल राख्नुहोस् – टाउको दुख्ने, चक्कर आउने, धेरै पसिना आउने, वा कमजोर महसुस भए तुरुन्त विश्राम लिनुहोस् र आवश्यक परे चिकित्सकसँग सम्पर्क गर्नुहोस्।

Read More

नाम एक, उपयोग अनेक "अलैंची"

अलैंची एक सुगन्धित मसला हो। जुन नेपाली भान्सामा अत्यन्तै लोकप्रिय छ। यसको स्वाद मीठो, मसलेदार र थोरै तिखो हुन्छ। अलैचीलाई नेपाली परिकारहरूमा स्वाद र सुगन्ध बढाउनका लागि प्रयोग गरिन्छ। यो विशेष गरी चिया, मिठाई, पुलाउ, तरकारी, अनि परम्परागत औषधिमा पनि उपयोगी मानिन्छ।

अलैंची दुई प्रकारको पाइन्छ – सानो अलैंची (green cardamom) र ठूलो अलैंची (black cardamom)। सानो अलैंची हरियो रंगको हुन्छ र मिठो सुगन्ध दिने गर्छ। यो प्रायः मिठाई, चिया र खास परिकारहरूमा प्रयोग गरिन्छ। ठूलो अलैंची कालो वा खैरो रंगको हुन्छ र यसको स्वाद अलिक तीखो तथा बलियो हुन्छ। यो विशेष गरी मासुजन्य परिकारमा प्रयोग गरिन्छ।

नेपालको पूर्वी पहाडी क्षेत्रमा विशेष गरी इलाम, ताप्लेजुङ, पाँचथर लगायतका जिल्लाहरूमा ठूलो अलैंचीको खेती गरिन्छ। यो क्षेत्रलाई “अलैंची क्षेत्र” भनेर चिनिन्छ। यहाँको माटो, पानी, र मौसम अलैंची खेतीका लागि उपयुक्त मानिन्छ। ठूलो अलैंची नेपालको प्रमुख निर्यात हुने कृषिजन्य उत्पादनमध्ये एक हो। यसले किसानहरूको आर्थिक जीवनस्तर उकास्नमा ठूलो भूमिका खेलेको छ।

औषधीय दृष्टिकोणले हेर्दा, अलैंचीको धेरै फाइदा छन्। यो पाचन प्रणालीलाई सुधार्न सहयोग गर्छ। अलैची खाँदा ग्यास, अपच, पेट फुल्ने समस्यामा राहत मिल्छ। यसले मुखको दुर्गन्ध हटाउन सहयोग पुर्‍याउँछ, त्यसैले कतिपयले खाना खाएपछि अलैंची चपाउने गर्छन्। साथै, यसमा एन्टिअक्सिडेन्ट तत्वहरू पाइन्छन्, जसले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन सहयोग गर्छ।

चिया बनाउँदा अलैंची हाल्दा चियाको स्वाद धेरै राम्रो हुन्छ। विवाह, भोज वा अन्य चाडपर्वमा बनाइने विशेष परिकारहरूमा अलैंची अनिवार्य रूपमा प्रयोग गरिन्छ। मिठाईजस्तै लड्डु, खीर, हलुवा, र बर्फीमा पनि यसको प्रयोग गरिन्छ।

आजकल अलैंचीको माग अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पनि बढ्दो छ। भारत, बंगलादेश, युएई, अमेरिका लगायत देशहरूमा नेपाली अलैंची निर्यात गरिन्छ। यसको मूल्य पनि राम्रो हुने भएकाले किसानहरूले यसतर्फ बढी ध्यान दिन थालेका छन्। अलैंची खेतीले नेपालको अर्थतन्त्रमा समेत सकारात्मक प्रभाव पारिरहेको छ।

यति हुदाहुदै पनि अलैंची खेतीमा केही चुनौतीहरू पनि रहेका छन्। रोगकीरा, जलवायु परिवर्तन, बजारको उतारचढावले गर्दा किसानहरूलाई समस्या पुर्‍याइरहेका छन्। तसर्थ सरकारले प्राविधिक सहयोग, तालिम र बजार व्यवस्थापनमा ध्यान दिन जरुरी छ।

अलैंची केवल स्वाद र सुगन्ध दिने मसला मात्र होइन, यो आर्थिक, सांस्कृतिक, र औषधीय हिसाबले पनि निकै महत्वपूर्ण छ। यसको सही उत्पादन र प्रयोगले किसानको जीवनस्तर उकास्न र देशको अर्थतन्त्रमा योगदान दिन सक्छ। चाहे परिकार बनाउँदा होस् या औषधिका लागि, अलैंची नेपाली जीवनको अभिन्न अङ्ग बनेको छ।

Read More

नेपाली नयाँ वर्ष (बैशाख १)

नेपाल एक धार्मिक, सांस्कृतिक र विविधताले भरिएको देश हो। यहाँ धेरै जातजाती र समुदायहरू बसोबास गर्छन्, जसले आफ्नै शैलीमा चाडपर्वहरू मनाउने गर्दछन्। त्यसमध्ये एक महत्वपूर्ण चाड हो नेपाली नयाँ वर्ष, जुन हरेक वर्ष बैशाख १ गते मनाइन्छ। यो दिनलाई हामी "नेपाली नयाँ वर्ष" वा "नयाँ वर्षको पहिलो दिन" भनेर चिन्ने गर्छौं।

नेपाली नयाँ वर्षको इतिहास धेरै पुरानो छ। यो विक्रम सम्वत् (Bikram Sambat) नामको पात्रो अनुसारको पहिलो दिन हो। विक्रम सम्वत् हिन्दु परम्परामा आधारित पात्रो हो, जुन राजा विक्रमादित्यको नामबाट शुरू गरिएको मानिन्छ। यो पात्रो अनुसार वर्षको पहिलो दिन बैशाख महिनाको पहिलो दिन पर्दछ, जुन ग्रेगोरियन पात्रो अनुसार अप्रिल महिनाको मध्यतिर पर्छ।

नयाँ वर्षको दिन नेपालभर विविध कार्यक्रमहरू आयोजना गरिन्छन्। स्कुल, कलेज, संघ–संस्था तथा सरकारी कार्यालयहरूमा शुभकामना आदान–प्रदान गरिन्छ। मानिसहरू आफ्ना आफन्त, साथीभाइ, छिमेकीलाई भेट्न जान्छन् र नयाँ वर्षको शुभकामना दिन्छन्। केही ठाउँहरूमा मेलाहरू, साँस्कृतिक कार्यक्रमहरू, नाचगान, र परम्परागत खेलहरू समेत आयोजना गरिन्छ। विशेष गरी काठमाडौं, पोखरा, धरान, चितवन, र बुटवलजस्ता शहरहरूमा यो दिन विशेष रूपमा मनाइन्छ।

यो दिन धेरै मानिसहरूले नयाँ काम सुरु गर्न चाहन्छन्। नयाँ वर्ष नयाँ सुरुवातको प्रतीक हो। व्यापारीहरूले नयाँ खाता खोल्ने चलन पनि यही दिनबाट सुरू गर्छन्। विद्यार्थीहरू नयाँ कक्षामा जान तयार हुन्छन्, अनि धेरैले आफ्नो जीवनलाई सकारात्मक दिशातर्फ मोड्ने योजना बनाउँछन्।

धार्मिक हिसाबले पनि यो दिन विशेष मानिन्छ। मानिसहरू बिहानै नुहाएर मन्दिर जान्छन्, पूजा गर्छन् र भगवानसँग नयाँ वर्षको सुख, शान्ति, स्वास्थ्य र समृद्धिको कामना गर्छन्। विशेष रूपमा पशुपतिनाथ, स्वयम्भूनाथ, र अन्य प्रमुख मन्दिरहरूमा दर्शन गर्न लामो लाइन लाग्छ।

समग्रमा, नेपाली नयाँ वर्ष बैशाख १, केवल पात्रो परिवर्तनको दिन मात्र होइन, यो नयाँ सुरुवातको प्रतीक हो। यो दिनले हामीलाई पुराना कुराहरू बिर्सेर नयाँ उमंग र आशाका साथ अगाडि बढ्न प्रेरणा दिन्छ। हामीले यो दिनलाई रमाइलो मात्र होइन, सकारात्मक सोच र कर्ममा लाग्ने प्रेरणा दिने दिनका रूपमा लिन सक्नुपर्छ।

यस अवसरमा सम्पूर्ण नेपालीहरूलाई नेपाली नयाँ वर्ष २०८२ को धेरै धेरै शुभकामना ।।

Read More

Happy New Year 2082

आउदै गरेको नयाँ वर्ष २०८२ साल सबैमा हार्दिक मंगलमय शुभकामना ।।

Read More

काफल एक प्रकारको फल

काफल नेपालमा पाइने एक प्रसिद्ध जंगली फल हो, जसको स्वाद अमिलो–मिठो हुन्छ र यसको नाम सुन्नासाथ धेरै नेपालीको मुखमा पानी आउँछ । काफल विशेषगरी नेपालका मध्यपहाडी तथा हिमाली क्षेत्रहरूमा पाइन्छ। यसको वैज्ञानिक नाम Myrica esculenta हो। यो रूखमा फल्छ र यसको बोट सानो हुन्छ, जुन सामान्यतया चिसो मौसम र उच्च उचाइमा राम्रोसँग हुर्कन्छ ।

काफल फल सानो, गोलो, गाढा रातो र कहिलेकाहीँ बगनी रंगको हुन्छ । यसभित्र एउटा सानो गेडा (बीउ) हुन्छ र त्यो वरिपरि थोरै मात्र गुदी (फलको मासु) हुन्छ । चैत महिनाको अन्तिम तिरदेखि जेठको सुरुसम्म काफल टिप्ने र खाने सिजन हुन्छ । जब काफल पाक्न थाल्छ, तब पहाडका जङ्गलहरू राताम्मे हुन्छन् । काफल टिप्न बच्चाबच्चीहरू, युवाहरू र वृद्धहरू पनि रमाइलो गर्दै जङ्गलतिर लाग्छन् ।

काफल सिधै खान सकिन्छ, तर धेरैजसोले यसमा नुन र खुर्सानी हालेर खाने गर्दछन् । यसले स्वाद अझै बढाउँछ। काफल स्वादमा मात्र होइन्, स्वास्थ्यका लागि पनि लाभदायक मानिन्छ । यसमा प्रचुर मात्रामा भिटामिन ‘C’, एन्टिअक्सिडेन्ट, फाइबर र अन्य पोषक तत्वहरू पाइन्छन्, जसले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ, पाचन क्रिया सुधार गर्छ र शरीरलाई ताजा बनाउँछ ।

काफल नेपाली जनजीवनसँग गहिरो रूपमा जोडिएको फल हो । विशेषगरी ग्रामीण क्षेत्रमा यो फल बालबालिकादेखि वृद्धसम्म सबैको प्रिय फल हो । काफल टिप्न जङ्गल जानु, साथीसाथीसँग रमाइलो गर्नु र सँगै बसेर खानु – यी सबै कुरा बाल्यकालको स्मृतिसँग जोडिन्छन् । यही कारणले गर्दा धेरै नेपालीका लागि काफल केवल फल मात्र होइन, भावना र सम्झनाको विषय पनि हो ।

आर्थिक दृष्टिकोणबाट हेर्दा पनि काफल ग्रामीण क्षेत्रमा आम्दानीको स्रोत बन्न सक्छ । धेरै किसान वा जङ्गल नजिक बसोबास गर्ने मानिसहरूले काफल टिपेर बजारमा बेच्ने गर्छन् । यो ताजा फलका रूपमा पनि बेचिन्छ र कतिपय ठाउँमा यसको अचार वा जुस पनि बनाइन्छ।

काफलसँग सम्बन्धित रमाइला लोककथाहरू, गीतहरू र भनाइहरू पनि नेपाली समाजमा प्रचलित छन् । एउटा चर्चित भनाइ छ — “काफल पाक्यो, मिठो भयो!” जसले बालबालिकाको रमाइलो भावना र यो फलको मिठास दुबैलाई व्यक्त गर्छ । 

अन्त्यमा, काफल नेपालको प्राकृतिक सम्पदा हो, जसले स्वाद, स्वास्थ्य र संस्कृतिलाई जोड्ने काम गर्छ । यस्तो फलको संरक्षण गर्नु र यसको महत्व बालबालिकालाई सिकाउनु हाम्रो कर्तव्य हो ।

यो काफल पाक्ने मौसममा जंगलमा एक प्रकारको चराले सुरिलो स्वरमा "काफल पाक्यो" भन्दै कराउने गर्छ । जुन सुन्दैमा आनन्द दायक लाग्छ ।

Read More

नेपालमा ढुङ्गे युगको इतिहास

नेपालको ढुङ्गे युग (Stone Age) एक प्राचीन समय थियो जब मानिसहरूले ढुङ्गाबाट बनाइएका उपकरणहरू प्रयोग गर्थे। यो युग नेपालमा करिब ३० हजार वर्षअघि देखिन थालेको मानिन्छ।

ढुङ्गे युगका मुख्य विशेषताहरू :

1. औजारहरू: मानिसहरूले धारिलो ढुङ्गा काटेर हतियार, बन्चरो, खुकुरीजस्ता उपकरण बनाउँथे।

2. आवास: गुफा र खोल्सामा बस्ने चलन थियो। भीमबेट्का (भारतमा) र नेपालका केही गुफाहरूमा यस्ता प्रमाण फेला परेका छन्।

3. सिकारी जीवनशैली: मानिसहरू शिकारी तथा संग्राहक थिए। उनीहरू जनावरको सिकारी गर्थे र वनस्पति संकलन गर्थे।

4. अग्निको प्रयोग: मानिसहरूले आगो बाल्न सिकेपछि खाना पकाउने, उज्यालो पार्ने र जंगली जनावरबाट बच्न उपयोग गर्थे।

5. चित्रकलाको सुरुआत: गुफाका भित्ताहरूमा चित्र बनाउने चलन पनि ढुङ्गे युगमा सुरु भएको थियो।

नेपालमा बुढीगण्डकी, तनहुँ, चितवन, झापा जस्ता ठाउँहरूमा प्राचीन ढुङ्गाका उपकरणहरू भेटिएको छ, जसले त्यहाँ पनि ढुङ्गे युगको मानव सभ्यता रहेको प्रमाण दिन्छ।

Read More

What is SCAM

A scam is a dishonest trick or fraud used to cheat someone out of their money, personal information, or belongings. Scammers often lie or deceive people to get what they want.

Some common types of scams include:

• Phone scams – Someone calls pretending to be from a bank or company and asks for money or personal details.
• Online scams – Fake websites or messages trick people into sharing passwords or paying for fake products.
• Lottery scams – A message says you won a prize, but you need to pay a fee to claim it.
• Friend scams – Someone pretends to be a friend or family member and asks for money.

Always be careful when someone asks for money or personal information. If something seems too good to be true, it might be a scam!

Read More